بررسی وضعیت آلودگی درختان صنوبر اطراف کارخانه سرب و روی زنجان با استفاده از دوایر رویش سالیانه (Populous nigra)

یکی از جدیدترین راه­ها جهت تعیین مقدار و نوع بسیاری از آلاینده­های محیطی استفاده از زیست­ردیابی طبیعی است. در مناطق معتدله هر ساله یک لایه چوب به درخت اضافه می­شود که در آن شرایط رویشگاهی همان سال ضبط شده و گزینه خوبی برای زیست­ردیابی در طول زمان هستند. بنابراین در این پژوهش سعی شده است از درخت صنوبر که به فراوانی در اطراف کارخانه سرب و روی زنجان کشت می­شود به­عنوان زیست­ردیاب استفاده کرده و روند آلودگی خاک اطراف نشان داده شود. به همین منظور 2 درخت از فواصل 5 و10 کیلومتری کارخانه سرب و روی زنجان تهیه شد و از خاک­های مجاور هر درخت نمونه­برداری انجام گرفت. در نمونه­های چوب دوایر سالیانه سن­یابی و از هم جدا گردید و غلظت سرب و روی در هر یک از دوایر سالیانه و نمونه­های خاک تعیین شد. نتایج حاصل نشان داد که میزان آلودگی هم در نمونه­های خاک و هم در نمونه­های چوب در نزدیک کارخانه بالاتر از نمونه دیگر بوده است. میزان سرب و روی در دوایر سالیانه درخت صنوبر در هر دو نمونه از سال 1370 تا  1389 روند افزایشی را نشان داد، ولی این افزایش در درختی که به کارخانه نزدیک­تر بود به میزان چشمگیرتری خود را نشان داد. در ضمن آنالیزهای آماری همبستگی معنی­داری را بین میزان سرب و روی و سال­های مورد مطالعه در سطح 01/0 نشان داد. این یافته نشان می­دهد میزان سرب و روی خاک و در نتیجه میزان سرب و روی در گیاه مورد مطالعه هر ساله، افزایش داشته است. در ضمن بحث حرکت آلاینده­ها بین دوایر هم با توجه به نتایج آماری (خودهمبستگی) نفی می­شود، زیرا مقدار همبستگی در وقفه­های مطالعه شده از لحاظ آماری معنی­دار نمی­باشد. بنابراین می­توان نتیجه گرفت که صنوبر را می­توان به عنوان زیست­ردیاب برای خاک­های آلوده به سرب و روی در منطقه مورد مطالعه استفاده کرد.